Achilles (Latijn) of Achilleus (Oudgrieks: Ἀχιλλεύς / Akhilleús) is een figuur uit de Griekse mythologie. Hij is de belangrijkste held uit de Trojaanse Oorlog.
Over[]
Achilles was de dapperste, schoonste en verhevenste van alle Griekse heroën, die naar Troje trokken, en de grootste figuur in de Ilias van Homerus, die in dit heldendicht zijn daden heeft bezongen, zonder evenwel iets van zijn leven vóór de tocht te verhalen. Dit leven was volgens latere schrijvers zeer rijk in wonderbaarlijke gebeurtenissen. Centraal in de mythe van Achilles staat zijn verhouding met Patroklos, in verschillende bronnen omschreven als diepe vriendschap of liefde.Leven
Geboorte en Jeugd[]
Zoals gezegd was Achilles de zoon van Peleus en de zeenimf Thetis, wµ
iens huwelijk een goddelijke voorgeschiedenis had. Zeus en Poseidon hadden namelijk ook naar de hand van Thetis gedongen tot Prometheus, de voedsel-brenger, Zeus op de hoogte bracht van een voorspelling dat Thetis een zoon ter wereld zou brengen die zijn vader zou overtreffen. Om deze reden trokken de twee goden zich terug als vrijers en lieten haar met Peleus trouwen2. Zoals de meeste mythen bestaat er ook een alternatieve versie van dit verhaal: in de Argonautica zinspeelt Hera op de kuise afwijzing van Zeus' avances door Thetis, en dat ze dus loyaal was geweest aan Hera's huwelijksband.
Volgens Statius in zijn Achilleïs - onze enige bron voor deze versie - dompelde zijn moeder hem dadelijk na zijn geboorte in de wateren van de Styx (rivier in Hades, de onderwereld), om hem onkwetsbaar te maken, hetwelk haar ook gelukte, behalve aan de hiel, waaraan zij hem bij het indompelen had vastgehouden (vandaar ook achilleshiel). De Styx verleende namelijk aan eenieder die erin baadde onkwetsbaarheid. Volgens een oudere mythe smeerde Thetis hem in met ambrozijn en hield hem toen boven een magisch vuur om het sterfelijke deel weg te branden3. Toen ze hierbij werd onderbroken door haar echtgenoot, liet ze in haar woede echtgenoot en kind achter.
Desalniettemin maakt geen enkel van de bronnen voor Statius gewaag van deze onkwetsbaarheid. Homerus verhaalt in zijn Ilias zelfs hoe Achilles werd verwond: de Paeonische heros Asteropaeus, zoon van Pelegon, daagde Achilles uit bij de Scamanderrivier. Hij wierp tegelijkertijd twee speren, waarvan een de elleboog van Achilles schampte, "een spoor van bloed trekkend". en u moeder die is dik net als ian
Lessen[]
Ook in de fragmentarische gedichten van de Epische Cyclus waar wij een beschrijving van zijn dood aantreffen, zoals de Cypria (onbekend auteur), de Æthiopis door Arctinus van Milete, de Ilias Mikrà door Lesche van Mytilene, Iliou pèrsis door Arctinus van Milete, is er geen enkele verwijzing te vinden naar zijn onkwetsbaarheid of zijn beroemde (Achilles)hiel. In de latere vaasschilderingen die de dood van Achilles voorstellen, belandt de pijl (of in vele gevallen pijlen) in zijn lijf.
Zijn vader gaf hem tot leermeester Phoinix, de zoon van Amyntor, die hem worstelen, lopen, rijden en het citerspel leerde. Hij kreeg ook Xanthus en Balius, die aan zijn vader als huwelijksgeschenken waren gegeven, als paarden. Bovendien kreeg hij van Cheiron, de Centaur, onderwijs in de heelkunde op de Pilionberg.
Droom[]
Hij legde zich in zijn jeugd op de muziek en dichtkunst toe, maar de Muze Kalliope verscheen aan de knaap in de droom, en zei hem, dat zij hem van haar geschenken slechts zoveel wilde geven, als hij nodig had om toekomstige droefheid te verzachten, of om een gastmaal op te luisteren. De Moira (Parcen), Pallas Athena en zij hadden daarentegen besloten, dat hij een krijgsman zou worden. Daarom moest hij zich in de wapenhandel oefenen. Zij zouden hem een zanger verwekken, die waardig was aan hemzelf. Reeds bij zijn geboorte was hem een kort leven voorspeld. Om hem aan dit noodlot te onttrekken, liet zijn liefhebbende moeder geen middel onbeproefd. De ziener Calchas verkondigde echter, toen de knaap negen jaren oud was, dat de stad Troje zonder hem niet zou kunnen genomen worden. Zijn moeder Thetis verborg hem daarop, als meisje verkleed, bij de dochters van de koning Lycomedes op het eiland Skyros, alwaar hij door zijn verbintenis met diens dochter Deidameia een zoon, Pyrrhos kreeg, die naderhand Neoptolemos ("nieuw in de strijd") werd genoemd. De ziener Calchas maakte ondertussen aan de Griekse vorsten zijn verblijfplaats bekend, waarop de listige Odysseus zich naar het hof van Lycomedes begaf en Achilles door een list onder de meisjes ontdekte. Hij legde namelijk bij de geschenken, die hij aan deze aanbood, ook een zwaard, en liet de krijgstrompet blazen; de jongeling greep terstond naar de wapenen en verried zich daardoor.
De reis naar Troje[]
Op deze wijze ontdekt en genoodzaakt om aan de tocht deel te nemen, vertrok hij met vijftig schepen, vergezeld door zijn leermeester Phoinix en zijn vriend Patroclus naar Troje. Achilles had te kiezen tussen een lang en vreedzaam, maar roemloos leven en een vroegtijdige, maar beroemde dood. Tot grote droefheid van zijn moeder koos hij dit laatste. Gedurende de eerste jaren van de Trojaanse Oorlog verwoestte hij twaalf steden op de kust en elf midden in het Trojaanse gebied, en zolang hij in de gelederen van de Grieken streed, behielden zij steeds de overhand op de Trojanen. In alle gevaren stond hij onder de bijzondere bescherming van Pallas Athena en van Hera.
Toen de Grieken uitvoeren voor de oorlog tegen Troje, stopten zij toevallig in Mysië, waar koning Telephos regeerde. In de strijd die toen uitbrak bracht Achilles Telephos een wond toe die niet wou genezen. Telephos won de raad in van een orakel, dat verklaarde dat "hij die verwondde, zal genezen".
Volgens andere verhalen in Euripides' verloren gegane toneelstuk over Telephos, ging hij verkleed als bedelaar naar Aulis en vroeg daar aan Achilles om zijn wond te genezen. Achilles weigerde en beweerde geen medische kennis te hebben. Daarop hield Telephos Orestes gegijzeld, voor wiens vrijlating hij van Achilles eiste dat hij zijn wond hielp genezen. Odysseus redeneerde daarop dat de speer was die de wond had toegediend en dat daarom de speer ze ook moest kunnen genezen. Stukken van de speer werden afgeschraapt op de wond en Telephus genas.
De strijd met Troje[]
Vanaf de ruzie met Agamemnon nam Achilles dus geen deel meer aan de strijd. Zelfs toen de Grieken in de grootste nood verkeerden, weigerde hij alle hulp. Herhaaldelijk werden deze dan ook verslagen en groot waren de verliezen die de dappere Hector hun toebracht. Algemeen werd het erkend, dat, als Achilles zijn bijstand nog verder bleef weigeren, een smadelijke terugtocht het enige middel tot redding zou zijn. Agamemnon liet daarom aan Achilles de schitterendste aanbiedingen doen, doch de held weigerde om zich aan zijn werkloosheid te laten ontrukken. Eindelijk, toen de Trojanen zelfs begonnen de schepen van de Grieken in brand te steken, gaf hij op diens dringende beden aan zijn geliefde vriend, speelmakker en wapenbroeder Patroclus toestemming, om in zijn plaats en in zijn wapenrusting met de Myrmidonen de vijand tegemoet te trekken. Maar hoe dapper Patroclus ook streed, hij viel door de hand van Hector, die zich van de wapenrusting van Achilles als rechtmatige buit meester maakte. Toen Achilles deze treurmars hoorde, barstte hij in tranen uit over dit smartelijk verlies en sneed hij zich volgens traditie enkele haarlokken af.
Dood van Hector[]
Maar weldra maakte deze diepe smart plaats voor de hevigste woede en besloot hij het lijk van zijn vriend te redden en hem op Hector te wreken. Zijn langdurige wrok verdween. Hij verzoende zich met Agamemnon, en zijn moeder Thetis zelf gaf hem nieuwe, door Hephaistos kunstig gesmede wapenen, waaronder vooral het schild een meesterstuk van kunst was. Daar hij een gelofte had gedaan, om geen spijs tot zich te zullen nemen, vóór hij zijn vriend had gewroken, werd hij door Pallas met nectar en ambrozijn gesterkt. In de daarop volgende strijd deed hij vele Trojanen, waaronder Lycaon, een zoon van Priamos, sneuvelen. De stroomgod Xanthos geraakte door zijn moorden in zulk een woede, dat hij hem in zijn wateren, die buiten hun oevers traden, wilde verzwelgen, maar Poseidon, Athena en Hephaistos stonden hem bij. Allen vluchtten voor hem, behalve Hector, die alleen aan de Skaiïsche poort stand hield, doch na een heftige en verwoede strijd werd ook hij gedood door de Griekse held, en nu sleepte Achilles het lijk, achter zijn strijdwagen gebonden, rondom de stadsmuren, maar leverde het kort daarna aan Priamos uit die smeekte zijn zoon te mogen begraven.
Dood van Achilles[]
Doch ook Achilles zelf vond bij de belegering de dood door een pijl, die Paris, wiens hand door Apollo werd bestuurd, op hem afschoot. Deze trof hem in zijn kwetsbare hiel. Latere dichters verhalen, dat Paris hem verraderlijk zou hebben getroffen, toen hij ongewapend in een tempel van Apollon was gekomen, om zich met de schone Polyxena, een van de talrijke dochters van koning Priamos in het huwelijk te verbinden. Om zijn lijk ontstond een hevige strijd tussen de Grieken en Trojanen. Eindelijk gelukte het de dapperen Ajax uit Salamis het lijk van zijn vriend Achilles aan de handen van de vijanden te ontrukken en op zijn schouders uit de strijd weg te dragen. Hij zou met Odysseus strijden om Achilles' wapenen. Toen zijn lijk zou worden verbrand, ontrukte zijn moeder Thetis haar zoon aan de vlammen en voerde hem naar het eiland Leuce Eiland (nu Slangeneiland geheten), aan de monding van de Ister (Donau) gelegen. Daar leidde hij als heros (halfgod) een heerlijk, zalig leven.